Czas wyzwań...
Z ankiet, jakie zebraliśmy podczas przygotowywania tegorocznego zestawienia, wynika, że ponad 90 proc. firm audytorskich zwiększyło w 2023 r. przychody. Łącznie urosły one o ponad 18 proc. do rekordowych niemal 7 mld zł. Są o prawie dwie trzecie wyższe niż w 2020 r., a wartość z 2017 r. przebiły już ponaddwukrotnie.
Branża audytorska wciąż rośnie w imponującym tempie
Łączne przychody firm w 2023 r. urosły o niemal jedną piątą, czyli o ponad miliard złotych. Nadal trzy podmioty przebijają poziom miliarda złotych. Świetnie wypadło PwC, ale w siłę rosną też firmy średniej wielkości.
Branża rozwija się w imponującym tempie, ale warto mieć na uwadze, że w ostatnich latach mocno w górę poszły też koszty, co sprawia że rentowność firm niekoniecznie wzrosła.
Wspomniany wzrost kosztów wynika nie tylko ze standardowych problemów, z jakimi borykała się cała gospodarka (panedmia, wojna, spowolnienie, inflacja itp). Branża musiała też się zmierzyć z wprowadzeniem nowych regulacji – najbardziej restrykcyjnych w Unii Europejskiej. Do tego doszła konieczność inwestycji w nowe technologie, problemy wizerunkowe po aferze GetBacku oraz wspomniany już niedobór kadr.
18 proc.
o tyle wyższe
były przychody firm audytorskich w 2023 r. wobec 2022 r. Sięgnęły 7 mld zł
Sytuacji nie poprawiały napięte relacje pomiędzy Polską Agencją Nadzoru Audytowego a samorządem zawodowym. Wiele wskazuje, że w tym obszarze jest szansa na poprawę.
– To, co zgodnie z deklaracjami PANA i Ministerstwa Finansów ma się zmienić, to brak zaskoczeń i komunikacja w zakresie nowych pomysłów i rozwiązań nadzorcy wobec nas, biegłych rewidentów. I tak na razie jest – ocenia Jan Letkiewicz, partner zarządzający w firmie Grant Thornton. Dodaje, że branża oczekuje odwrócenia nieprzemyślanych zmian prawa, wprowadzonych przez ostatnie cztery lata od czasu powołania PANA, utrudniających pracę biegłych rewidentów, a jednocześnie nic niewnoszących w kwestii nadzoru.
– Przez ostatnie dwie kadencje, do czerwca 2023 r., miałem okazję pracować w Krajowej Radzie Biegłych Rewidentów i widziałem, jak wyglądały zmiany naszego samorządu wymuszone zmianami prawa, wprowadzanymi czasami z piątku na poniedziałek. Z samorządu biegłych rewidentów już niewiele zostało. Marzy mi się powrót do samorządności – podsumowuje Letkiewicz.
...oraz szans
Mimo tych wszystkich wyzwań perspektywy dla branży pozostają dobre. Nie musi się ona obawiać spadku zapotrzebowania na swoje usługi. Wręcz przeciwnie, otwierają się nowe możliwości, wynikające z przepisów o sprawozdawczości niefinansowej. Obecny rok jest pod tym względem przełomowy. Rynek czeka na projekt ustawy wdrażającej dyrektywę CSRD. Polska ma czas na jej wdrożenie do 6 lipca 2024 r. Tzw. atestacji będą podlegały raporty niefinansowe już za obecny rok.
1,2 tys.
firm audytorskich
działa w Polsce
– Czasu jest mało. Dlatego pracujemy nad przygotowaniem odpowiednich wytycznych na okres przejściowy, kiedy nie będzie jeszcze jednolitego europejskiego standardu – zapowiada prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów Kamil Jesionowski. Zgodnie z dyrektywą, w pierwszym okresie wszyscy biegli rewidenci będą uprawnieni do świadczenia nowej usługi. Będą jednak zobowiązani do uzupełnienia wiedzy.
– Prawdopodobnie będzie na to 2,5 roku. Uważam, że dla audytorów jest to przede wszystkim szansa. Nie wolno jednak zapominać o związanych z nią wyzwaniach. Już teraz brakuje nie tylko biegłych rewidentów, ale również wykwalifikowanych osób, które mogą wejść w skład zespołów audytowych – podkreśla szef KRBR.
To m.in. od działań nadzoru zależy, czy obowiązek weryfikacji raportowania zrównoważonego stanie się szansą czy barierą.
– Trzeba dzisiaj ramię w ramię – samorząd, firmy i organ nadzoru – postawić na rozwój kompetencji biegłych rewidentów i eliminowanie barier rozwoju tego rodzaju usług – apeluje Gajdziński.
Ceny będą rosły, ale wolniej
Polski rynek audytu jest jeszcze stosunkowo młody i dopiero dojrzewa do zachodnich standardów. Jeszcze kilka lat temu audytorzy zgodnie narzekali na brak zrozumienia i współpracy ze strony władz spółek. To się jednak zmienia.
Cały rynek ściga się z czasem
Spółki nie są jeszcze gotowe do raportowania pozafinansowego. Im szybciej zaczną pracę, również z audytorami, tym lepiej dla nich i całego rynku – uważają eksperci, którzy wzięli udział w debacie „Rzeczpospolitej”.
– Komitety audytu coraz aktywniej i szerzej współpracują z audytorem poprzez angażowanie go w wykonywanie dodatkowych czynności, związanych na przykład z testowaniem środowiska kontroli wewnętrznej – mówi Jarosław Bochenek, partner Mazars.
Wtóruje mu Ewa Jakubczyk-Cały, partner zarządzająca PKF Consult. – Znacznie częściej występuje też świadomość, że za czas poświęcony na audyt należy zapłacić pieniądze odpowiednie do wartości kompetencji wymaganych do realizacji usługi – podkreśla.
I choć ceny za badanie sprawozdań finansowych w ostatnich latach szły w górę, to należy się spodziewać dalszego wzrostu. Wynika to ze wspomnianego już niedoboru osób zainteresowanych pracą w zawodzie audytora i presją na wynagrodzenia. Do tego dochodzą koszty szkoleń oraz zwiększające się wymagania wobec firm audytorskch, powodujące konieczność inwestowania w odpowiednie narzędzia technologiczne.
– Natomiast za spadkiem cen przemawiać będą: planowane podwyższenie progów obowiązkowego badania, rosnąca rola automatyzacji i dostępność baz danych. W szczególności narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mogą znacząco wpłynąć na zwiększenie efektywności pracy audytorów – uważa Maciej Czapiewski, prezes HLB M2 Tax & Audit. W efekcie w dłuższym terminie wynagrodzenia za usługi audytorskie (pomijając kwestie inflacyjne) powinny się stabilizować.
To, czy branży udało się przekuć wyzwania w szanse, pokaże przyszłoroczny ranking audytorów „Rzeczpospolitej”.
Pełny ranking audytorów „Rzeczpospolitej” można znaleźć też na specjalnej stronie pod adresem: https://rankingi.rp.pl/rankingaudytorow/2024
Ranking Audytorów „Rzeczpospolitej”.
Metodologia
Ranking powstaje na podstawie ankiet. Uwzględniliśmy osiem kryteriów:
- przychody stanowiące podstawę naliczenia opłaty z tytułu nadzoru w 2023 roku – waga 20 proc.
- przychody z wykonania innych usług atestacyjnych, które nie stanowią podstawy naliczenia opłaty z tytułu nadzoru – waga 5 proc.
- przychody z jednostek zainteresowania publicznego, stanowiące podstawę naliczenia opłaty z tytułu nadzoru w 2023 r. – waga 10 proc.
- liczba czynności rewizji finansowej przeprowadzonych w 2023 r. (obligatoryjnych i fakultatywnych) – waga 20 proc.
- liczba czynności rewizji finansowej przeprowadzonych w 2023 r. w jednostkach zainteresowania publicznego (obligatoryjnych i fakultatywnych) – waga 5 proc.
- przeciętna cena czynności rewizji finansowej – waga 10 proc.
- liczba biegłych rewidentów z polskimi licencjami zgłoszonych do PANA – waga 20 proc.
- zatrudnieni przy audycie – waga 10 proc.
